ATRIUM: Η Αρχιτεκτονική των Ολοκληρωτικών Καθεστώτων του 20ου αιώνα στον σύγχρονο αστικό ιστό
Είναι, άραγε, εφικτό οι πληγές του παρελθόντος να δώσουν ώθηση στην τοπική ανάπτυξη και μάλιστα όχι μόνο μιας, αλλά πολλών περιοχών ταυτοχρόνως;
Η απάντηση είναι θετική και αυτή ακριβώς είναι η φιλοδοξία του εξαιρετικά ενδιαφέροντος Έργου ATRIUM Architecture of Totalitarian Regimes of the XX° Century in Urban Management, το οποίο υλοποιείται από τις αρχές του 2011 στα πλαίσια του Προγράμματος Διακρατικής Συνεργασίας «ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ» (www.southeast-europe.net), Άξονας Προτεραιότητας 4: Ανάπτυξη διακρατικών συνεργειών για περιοχές βιώσιμης ανάπτυξης, Περιοχή Παρέμβασης 4.3: Προώθηση της χρήσης πολιτιστικών αξιών για ανάπτυξη.
Πιο συγκεκριμένα, το Έργο ATRIUM σχεδιάστηκε ώστε τα αρχιτεκτονικά ίχνη ολοκληρωτικών καθεστώτων του 20ου αιώνα από πληγές ενός ενοχλητικού & τρομερού παρελθόντος να μετατραπούν σε έναν σημαντικό παράγοντα τοπικής ανάπτυξης με τη διαχείριση και αξιοποίησή τους μέσω μιας διασυνοριακής, διακρατικής, υπερεθνικής πολιτιστικής διαδρομής, η οποία θα επιβεβαιώνεται και θα σφραγίζεται από πολιτιστικά προϊόντα τουριστικού ενδιαφέροντος, πολιτιστική διαδρομή χάρη στην οποία νέες υπηρεσίες, και ως εκ τούτου νέες θέσεις εργασίας (φιλοξενία, καθοδήγηση, μνημεία, αποκατάσταση κ.λπ.), θα δημιουργηθούν, ειδικά για τους νέους και τις γυναίκες.
Στην υλοποίηση του Έργου εμπλέκονται 18 φορείς (Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Πανεπιστήμια, Πολιτιστικοί και Αναπτυξιακοί Φορείς κ.ο.κ.) προερχόμενοι από 11 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ήτοι Ιταλία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Ελλάδα, Σλοβακία, Σλοβενία, Σερβία και Ρουμανία, διασφαλίζοντας έτσι την πλήρη επίτευξη των επιμέρους στόχων και δράσεων του Έργου που μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:
Ι. διερεύνηση της αντίληψης περί πόλης και εξουσίας και περί σχέσεων μεταξύ πολιτών και ολοκληρωτικών καθεστώτων μέσα από την ανάλυση μελετών περιπτώσεων (cases-studies) που αφορούν αρχιτεκτονικές κατασκευές στις εμπλεκόμενες στο Έργο περιοχές (ανάλυση αστικών χαρτών, αστικών & αρχιτεκτονικών έργων κ.λπ.)
ΙΙ. επιλογή κτηρίων & τοποθεσιών ιδιαίτερης σημασίας κατά τη διάρκεια παρελθοντικών καθεστώτων, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν (ή ήδη έχουν) έναν νέο αισθητικό, λειτουργικό & κοινωνικό ρόλο στη σύγχρονη δημοκρατική πόλη
ΙΙΙ. προετοιμασία ενός διακρατικού εγχειριδίου (που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για επιμορφωτικούς σκοπούς) σοφής διαχείρισης, διάσωσης, νέας χρήσης & οικονομικής αξιοποίησης της «ενοχλητικής» αυτής κληρονομιάς
IV. αναγνώριση, συλλογή & ψηφιακή καταχώριση φωτογραφικών αρχείων, ταινιών, προφορικών μαρτυριών, επίπλων, κ.λπ. των εποχών στις οποίες αναφέρεται το Έργο
V. σχεδίαση μιας πολιτιστικής διαδρομής η οποία θα βασίζεται σε αυτήν ακριβώς την κληρονομιά, σύμφωνα και με τις προϋποθέσεις που ορίζονται από το Συμβούλιο της Ευρώπης
VI. προώθηση μορφών πολιτιστικού τουρισμού για οικονομική αξιοποίηση της συγκεκριμένης κληρονομιάς, ικανών να ικανοποιήσουν τη διεθνή, και ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή, αυξανόμενη ζήτηση για πολιτιστικό τουρισμό, και ως εκ τούτου δημιουργία νέων υπηρεσιών & θέσεων εργασίας.
Επικεφαλής του Εταιρικού Σχήματος που υλοποιεί το Έργο ATRIUM, η προβλεφθείσα διάρκεια του οποίου είναι 30 μήνες, είναι ο ιταλικός Δήμος Forli (www.comune.forli.fc.it), ενώ από την Ελλάδα συμμετέχουν ενεργά το Ινστιτούτο Καινοτομίας & Βιώσιμης Ανάπτυξης ΑΕΙΠΛΟΥΣ (www.aeiplous.org), το οποίο τα τελευταία δύο χρόνια έχει αναπτύξει στενή συνεργασία με το Εργαστήριο Γνώσης & Ευφυούς Πληροφορικής, και το Ινστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας ΑΘΗΝΑ (www.ceti.gr).